为每个人量身定制的深渊

Firing for effect, Thomas Doyle

科吉托先生的深渊

在家里总是安全的

每当科吉托先生
清晨出门散步
他一跨过门槛
就遇见——深渊

这不是帕斯卡尔的深渊
这不是陀思妥耶夫斯基的深渊
这是一个
为科吉托先生量身定制的深渊

深不可测的日子
惶惶不安的日子

它亦步亦趋,如影随形
在面包房门前停一停
科吉托先生在公园读报
它就在他身后跟着一起读

像湿疹一样烦人
像狗一样黏人
它有些浅,还不能够
一口吞掉四肢和头颅

也许有一天
深渊会变宽
深渊会成熟
变得不可低估

真想知道
它喝的是什么水
该给它喂什么米

现在
科吉托先生
本可抓起
几捧沙子
将它填平
可他没有这样做

因此
回到家里
他就把深渊
关在门外
拿一块旧布
精心将它覆盖

作者 / [波兰] 兹比格涅夫·赫伯特
翻译 / 邱达
 

Przepaść Pana Cogito

W domu zawsze bezpiecznie

ale zaraz za progiem
gdy rankiem Pan Cogito
wychodzi na spacer
napotyka – przepaść

nie jest to przepaść Pascala
nie jest to przepaść Dostojewskiego
jest to przepaść
na miarę Pana Cogito

dni bezdenne
dni budzące grozę

idzie za nimi jak cień
przystaje przed piekarnią
w parku przez ramię Pana Cogito
czyta z nim gazetę

uciążliwa jak egzema
przywiązana jak pies
za płytka żeby pochłonęła
głowę ręce i nogi

kiedyś być może
przepaść wyrośnie
przepaść dojrzeje
i będzie poważna

żeby tylko wiedzieć
jaką pije wodę
jakim karmić ją ziarnem

teraz
Pan Cogito
mógłby zebrać
parę garści piasku
zasypać ją
ale nie czyni tego

więc kiedy
wraca do domu
zostawia przepaść
za progiem
przykrywając starannie
kawałkiem starej materii

Zbigniew Herbert

 

“科吉托”这个名字为拉丁语的Cogito,出自笛卡尔的名言“Cogito, ergo sum”(我思,故我在)。兹比格涅夫·赫伯特虚构了这位科吉托先生,围绕他写了不少的诗,比如科吉托先生的灵魂、科吉托先生的怪物、科吉托先生考虑回故 乡……1974年,他还专门出版了一本诗集《科吉托先生》,趣怪十足。

从今天这首诗来看,科吉托先生是个完全的宅男。他所惧怕的“深渊”,让他非常焦虑。

诗里提到的帕斯卡尔,是中学物理讲大气压强都要学到的科学家,但他另外一个不太被提起的身份,是基督教灵修作家。他临终前未写完的《思想录》,在“人的全部尊严在于思想”,与“(人)是从一种为他自己一度所固有的更美好的天性里堕落下来的”之间,不断建立论证链,最终得出“人是会‘思考’的芦苇”这一感伤而确切的判断。这大概便是诗中提到的帕斯卡尔的深渊。

谈陀思妥耶夫斯基的深渊,我们就不能绕开1849年的谢苗诺夫校场上那次死刑,参与革命的陀思妥耶夫斯基幸运地在死刑执行前获得赦免,改判流放西伯利亚。这一生命转折对陀氏的文学和思想影响至深,对孤寒者的同情,对世界的真正拯救,是他终身“思考”的内容。

一个人会凝视什么样的深渊,才会有什么样的深渊凝视你。科吉托先生的名字叫“思考”,但他思考的深渊,完全无法与帕斯卡尔和陀思妥耶夫斯基的深渊相提并论。他庸人自扰,或者说,他用心魔为自己不断打造出一个深渊,所以,这是“为科吉托先生量身定制的深渊”。

他对于深渊的处理方式,是用一块旧布将其盖起来。这一手法,大家经常看灾难新闻的,应该很熟悉。那么,问题来了,科吉托先生,你到底在科吉托什么呢?

荐诗 / 范致行
2015/08/30

 

题图 /Firing for effect, Thomas Doyle

发表评论